465
15
hallo
388
480
hallo
70
453
hallo
342
432
hallo
129
360
hallo
380
297
hallo
40
270
hallo
426
240
hallo
530
160
hallo
60
180
hallo
390
75
hallo
200
115
hallo
100
50
hallo
1/8

Dynamiek van de Wadden (Paal 18)

Dynamiek is voelbaar, zichtbaar, merkbaar. Het waddengebied, de eilanden, de zee zijn continue in beweging. De permanente veranderingen om U heen zijn een goed voorbeeld van samenspel van de mens met de natuurkrachten.

Het waddengebied is nog jong. Pas vanaf zo’n 5000 jaar geleden toen de zeespiegel ongeveer 5 meter lager dan nu was, kon een langgerekte zandbank ontstaat, een strandwal. Die lag 5 kilometer noordwaarts van het huidige strand, dus nu door zee bedekt. Door beukende zee en flink getijdenverschil worden hier en daar gaten in de strandwal geslagen, en een serie langgerekte eilanden ontstaat. De vloedstroom drukt twee keer per etmaal enorme watermassa’s door de zeegaten tussen de eilanden, stuwt zand op platen achter de eilanden waar het zijn kracht verliest in een ondiepe zee, de Waddenzee. Met de ebstroom loopt de badkuip weer leeg. Dat zijn de achterliggende processen voor het ontstaan van de Wadden.

Met het rijzen van de zeespiegel drukt de Noordzee als een gigantische bulldozer enorme zandmassa’s landwaarts, schuift met de branding heen en weer. Op

het strand geworpen zand wordt door de wind gedroogd en in vlagen meegenomen. Het hoopt zich op in de windschaduw van een schelp op het strand, of achter een kiemend helmplantje. Dat kan een begin zijn van ophoping van méér zand, méér helm, duinvorming. Er vormt zich langs het strand een langgerekte waterkerende duinenreeks, de zeereep, in feite zeewaartse aangroei van land. Achter de zeereep de oude verzoete strandvlakte, de primaire duinvallei waar U al kennis mee heeft gemaakt.
De zeereep kan ook weer afkalven met gevaar van doorbraak en grote overstromingen, zoet wordt weer zout. Als dit proces zich in heftige mate voortzet dan kan het Noorzeewater met Waddenwater in contact komen, vormt zich een nieuwe geul die het eiland opdeelt. Het is de bewoners er veel aan gelegen om dit proces te keren.

Aan de achterkant van het eiland heerst relatieve rust, daar waar het vloedwater zijn uiterste hoogte bereikt tegen de duinen, geen zand meer meegenomen wordt, het water tot rust komt en waar klei uitzinkt, de kwelder. Vruchtbare bodem voor plantengroei, die op zijn beurt weer klei invangt en zich laagje voor laagje opbouwt tot een venig kleipakket. Als het flink regent dan staat de kwelder onder zoetwater, dus kwelderplanten moeten zoet en zout kunnen 

verdragen. De kwelder is doorsneden door slenken en prielen die het water aan- en afvoeren. Maar ook de slenken en prielen worden opgevuld met zand en verleggen zich weer. Prachtige voorbeelden van een ongeschonden kwelderlandschap kunt U ervaren op de Boschplaat, het 12 kilometer lange internationale natuurgebied dat zich oostwaarts van hier uitstrekt.

U bent aangekomen via de Oosterender badweg. Eind 19de eeuw vormde de duinen ten oosten van Lies een woest stuivend landschap met grote lopende duinen en druifzandvelden. Toen de roeireddingboot van Oosterend bij noodsituaties het strand niet meer op een fatsoenlijke manier kon bereiken, werd het stuiven met een stuifdijk een halt toegeroepen. Over de restanten van die stuifdijk bent U aan komen rijden.
In de jaren 20 en 30 van de vorige eeuw zijn diverse pogingen in het werk gesteld om de Boschplaat niet weer als eiland af te laten splitsen van Terschelling zoals eeuwen geleden het geval was, dus voor het eiland te behouden, via aanleg van stuifdijken. In de 30tiger jaren is men begonnen met de techniek van het plaatsen van parallelle rijen rietschermen en dennentakken waarachter het zand zich af kon zetten. Deze effectieve techniek wordt momenteel nog steeds toegepast, zoals iets ten westen van deze plek.


De zee geeft, de zee neemt. De wind blaast, het water stroomt. Zoet wordt zout en zout wordt zoet. Niets staat vast in het Waddengebied, niets is zoals het lijkt, alles blijft in beweging. Het enige wat vaststaat in het waddengebied, is de voortdurende beweging, verandering. Vele krachten trekken en duwen aan het eiland Terschelling, waaronder die van de mens. De dynamiek van de Wadden, en daarom gaan wij nu ook verder.